ارایه مدل تقاضای سفر برای خطوط ویژه وسایل نقلیه پرسرنشین، مطالعه موردی شهر تهران

با توجه به رشد جمعیت و افزایش روز افزون تقاضا در بخش حمل و نقل، روش های ابتدایی کنترل ترافیک کارآیی چندانی ندارند. به علاوه افزایش عرضه تسهیلات حمل و نقل نیز به دلیل صرف هزینه و زمان زیاد، مقرون به صرفه نیست. مدیریت سیستم حمل و نقل عمدتا شامل فراهم آوردن امکان استفاده بهتر و مناسب تر از تسهیلات موجود است. یکی از انواع مدیریت سیستم حمل و نقل خطوط پرسرنشین هستند.. خطوط پرسرنشین، خطوط مخصوص ون ، اتوبوس ها و وسایل نقلیه پر سرنشین با کاهش زمان سفر کاربران، آنها را تشویق به هم پیمایی کرده و باعث افزایش تعداد کاربران بزرگراه می شوند. هم پیمایی باعث کاهش تعداد وسایل نقلیه تک سرنشین و افزایش ظرفیت حمل مسافر معابر می شود. احداث این خطوط با توجه به هزینه زیاد آنها نیازمند مطالعه و بررسی می باشد. شناخت عوامل موثر و تحلیل رفتار انتخابی برای برنامه ریزی آتی و همچنین توسعه ی خطوط پرسرنشین حائز اهمیت است. در این پژوهش برای پاسخ به این پرسش سعی شده که از مدل های ریاضی قابل استنادی استفاده شود. در این پژوهش در ابتدا با استفاده از اطلاعات حاصل از پرسشگری به روش ترجیحات بیان شده، مدل هایی با ساختار لجستیک موسوم به مدل های انحراف تقاضا، پرداخت شدند که بیانگر انحراف تقاضای وسایل نقلیه شخصی به وسایل نقلیه پرسرنشین، در اثر کاهش زمان سفر بودند. نتایج این قسمت نشان داد که با افزایش میزان کاهش زمان سفر نسبت به زمان سفر اولیه، سهم افرادی که تمایل به هم پیمایی دارند افزایش می یابد. همچنین با معرفی 3 حالت و با ساخت و پرداخت مدل های انحراف تقاضا مشخص شد که در خوش بینانه ترین حالت و در صورتی که سیاست گذاری در رابطه با احداث خطوط پرسرنشین و ترغیب مسافران به هم پیمایی به صورت دقیق و کارآمد صورت پذیرد، حدود 43 درصد از سفرهای کاری می توانند به این سیستم منحرف شوند که باعث بهبود عملکرد سیستم حمل و نقل و افزایش ظرفیت معابر خواهد شد. پس از ساخت مدل های انحراف، مدل های لوجیت دوگانه نیز بر مبنای 3 حالت تعریف شده، پرداخت شدند که نتایج کلی حاصله بیانگر این بود که با افزایش سطح تحصیلات میزان تمایل به هم پیمایی کاهش می یابد، پاسخ گویان با هدف سفر کاری تمایل بیشتری به استفاده از این سیستم نسبت به رانندگی انفرادی خواهند داشت و با افزایش "کاهش افت زمان سفر از طریق هم پیمایی" تمایل به استفاده از شیوه سفر هم پیمایی نسبت به سفر انفرادی افزایش می یابد. مدل رتبه ای مربوط به تعداد روزهای هم پیمایی نیز نشان داد که با کاهش هر چه بیشتر زمان سفر از طریق هم پیمایی میزان تمایل افراد به افزایش تعداد روزهای هم پیمایی نیز بیشتر می شود.